Örgütlü Suç Olarak Dolandırıcılık ve Örgütlü Suçlara Yönelik Af Düzenlemeleri Üzerine Hukuki Bir İnceleme 1. Giriş Suç örgütleri, organize şekilde ve sistematik olarak suça yönelen yapılar olup, toplumsal düzeni tehdit eden önemli bir fenomendir. Özellikle dolandırıcılık gibi malvarlığına karşı işlenen suçların örgütlü şekilde icrası, suçun toplumsal zararını artırmakta ve ceza hukukunun müdahalesini daha da zorunlu hale getirmektedir. Bu bağlamda, Türk Ceza Kanunu (TCK) hem basit dolandırıcılık hem de örgütlü suçlar açısından ayrı normlar getirmekte ve bazı hallerde bu iki yapıyı kesiştirmektedir. Bu çalışmada öncelikle dolandırıcılık suçu örgütlü suç kapsamında ele alınacak, ardından örgütlü suçlara uygulanan af düzenlemeleri güncel gelişmeler ışığında analiz edilecektir. 2. Örgütlü Suçun Tanımı ve Unsurları 2.1. TCK m.220: Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma TCK 220. maddesi, örgütlü suçun temel çerçevesini çizer: “Üç veya daha fazla kişi tarafından, belirli bir suçları işlemek amacıyla, hiyerarşik bir yapı dahilinde kurulmuş olan ve devamlılık gösteren bir örgüt, suç işlemek amacıyla örgüt sayılır.” Bu kapsamda, dolandırıcılık suçu eğer bu şekilde yapılanmış bir örgüt faaliyeti içinde işlenirse, hem örgüt üyeliği suçu (TCK m.220/2) hem de nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK m.158/1-l) ayrı ayrı cezalandırılır. 2.2. Yargıtay Uygulaması Yargıtay, bir eylemin örgütlü suç olarak kabul edilebilmesi için şu unsurların varlığını aramaktadır: En az üç kişilik yapı, Suç işleme amacı, Devamlılık ve süreklilik, Hiyerarşik organizasyon, Faaliyetin sürekliliği. Özellikle ticari faaliyet görünümündeki dolandırıcılık eylemlerinde bu kriterler Yargıtay tarafından titizlikle değerlendirilmekte ve suça örgütsel yapı kazandıran unsurlar özenle incelenmektedir. 2.3. Örnek Yargıtay Kararlarıyla Değerlendirme Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 14.03.2017, 2015/4893 E. 2017/3812 K.: “…örgütün varlığının kabul edilebilmesi için; üye sayısının en az üç kişi olması, üyeler arasında soyut bir birleşme değil gevşek de olsa hiyerarşik bir ilişkinin bulunması, suç işlenmese bile suç işlemek amacı etrafında fiili bir birleşmenin olması, niteliği itibariyle devamlılık göstermesi; örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından, amaçlanan suçları işlemeye elverişli olması gerekir...” Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 18.07.2017, 2016/162 E. 2017/4786 K.: “…örgüt üyesi olmayan bir kişinin örgüt adına suç işlediğinin kabulü için, bu suçun işlenmesinin örgüt tarafından istenmesi ya da örgütün bilgisi dâhilinde gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir…” Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 24.04.2017 tarih, 2015/3 Esas, 2017/3 K.: “…Örgüt üyeliğini belirlemede- örgüte yardım veya örgüt adına suç işlemeden- ayırt edici fark, örgüt üyesinin örgüt hiyerarşisi dahilinde verilen her türlü emir ve talimatı sorgulamaksızın tamamen teslimiyet duygusuyla yerine getirmeye hazır olması ve öylece ifa etmesidir…” 3. Örgütlü Suçlara Yönelik Af ve Ceza İndirimleri 3.1. Af ve Ceza İndirimi Nedir? Türk hukukunda genel af, suçu ve cezayı tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırırken; özel af, yalnızca cezada indirime gider. Anayasa’nın 87. maddesine göre genel ve özel af çıkarma yetkisi TBMM’ye aittir. Örgütlü suçlar açısından bu tür düzenlemelerde genellikle kapsam dışılık öngörülür. Ancak son yıllarda ceza infaz rejiminde yapılan değişiklikler bazı dolaylı “af benzeri” sonuçlar doğurmuştur. 3.2. 2020 Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun Değişikliği (7242 sayılı Kanun) 11 Nisan 2020 tarihinde kabul edilen ve “infaz indirimi” sağlayan 7242 sayılı Kanun ile bazı suçlar açısından koşullu salıverilme oranı 2/3’ten 1/2’ye düşürülmüş, denetimli serbestlik süresi artırılmıştır. Ancak; Örgütlü suçlar, Terör suçları, Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar gibi belirli suç tipleri bu düzenlemenin kapsamı dışında tutulmuştur. Dolayısıyla örgütlü dolandırıcılık suçu işleyen kişiler bu indirimden yararlanamamaktadır. 3.3. 2024 ve 2025 Gündemindeki Af Tartışmaları Daha önceki düzenlemeler ışığında incelersek, TBMM gündeminde tekrar edilen af önerileri arasında örgütlü suçların kapsam dışı bırakılması yönünde bir siyasi eğilim vardır. Kamuoyunun “organize suçlara” karşı hassasiyeti nedeniyle bu tür suçlara af veya ceza indirimi öngören düzenlemeler genellikle eleştirilmekte ve yasalaşma sürecinde kapsam dışı bırakılmaktadır. 3.4. Yeni Yargı Paketiyle Getirilebilecek Af Türleri Af Türü                 Etki Alanı Genel Af               İşlenmiş olan suç ve bu suça bağlı verilen ceza tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırılır. Bu durumda suç işlenmemiş gibi kabul edilir ve ceza da düşer. Özel Af                 Suçun kendisi ortadan kaldırılmaz ancak ceza tamamen kaldırılabilir veya hafifletilebilir. Kişi suçlu kabul edilir ama cezası bağışlanır ya da azaltılır. 4. Örgütlü Suçlar Af Kapsamına Alınırsa Hukuken Ne Olabilir? Varsayalım ki yeni af düzenlemesi örgütlü suçları da kapsıyor, bu durumda aşağıdaki değişiklikler söz konusu olabilir: Koşullu Salıverme Oranı Mevcut 3/4 oranı → 2/3 veya 1/2’ye düşebilir. Örneğin 12 yıl hapis cezası alan bir sanık, normalde 9 yıl yatar; oran değişirse 6 yıl yatabilir.  Denetimli Serbestlik Uygulaması Şu anda denetimli serbestlik kapsamı dışındaki örgütlü suçlar için, son 1 yıl dışarıda infaz imkânı gelebilir. Açık Cezaevine Geçiş İmkânı Mevcut düzenlemede örgütlü suçlar açık cezaevine alınmıyor. Yeni düzenlemeyle iyi halli hükümlüler için açık cezaevine geçiş hakkı tanınabilir. Örgüt Üyesi Olmamakla Birlikte Örgüt Adına Suç İşleyen Kimselere Tahliye Yolu Anayasa Mahkemesi'nin 2023/132 Esas Sayılı 2023/183 Karar Sayılı Kararında iptal ettiği TCK 220/6’nın "silahlı terör örgütü üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme" maddesi için verdiği iptal kararı gözetilerek örgüt içinde yer almayan ancak iptal edilen madde gereğince cezaevinde bulunan kişiler için tahliye imkânı getirilebilir. Topluma Yeniden Kazandırma Amaçlı Programlar Eğitim, meslek edindirme ve kontrollü serbestlik gibi programlar genişletilebilir. 5. Değerlendirme ve Sonuç Dolandırıcılık suçu, bireysel olarak işlendiğinde dahi toplumsal güvene zarar veren bir suç tipi iken, örgütlü biçimde işlendiğinde daha ağır sonuçlar doğurur. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu, örgütlü dolandırıcılığı hem daha yüksek ceza ile yaptırıma bağlamış hem de suç örgütü üyeliğini ayrıca suç olarak düzenlemiştir. Af ve infaz düzenlemeleri açısından bakıldığında, örgütlü suçlar genellikle kapsam dışında tutulmakta, bu suçlara karşı kamu düzenini koruma amacıyla cezada indirime gidilmemektedir. Ancak siyasi gelişmeler ışığında farklı düzenlemeler yapılabilmektedir. Sonuç olarak, örgütlü dolandırıcılık suçu hem maddi hem manevi unsurları itibariyle daha ağır bir yaptırım rejimine tabidir ve Türk Ceza Hukuku, bu suçlara karşı koruma mekanizmalarını oldukça sıkı tutmaktadır. Af düzenlemelerinde de bu suç tipine genellikle ayrıksı bir muamele uygulanmakta ve kamu menfaati gözetilmektedir.   6. Kaynakça Türk Ceza Kanunu (5237 Sayılı Kanun) Ceza Muhakemesi Kanunu (5271 Sayılı Kanun) Anayasa (1982) Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (5275) 7242 sayılı Kanun (2020 tarihli infaz düzenlemesi) Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve Ceza Daireleri Kararları, Anayasa Mahkemesi Kararları Öğretici, N. (2021). Türk Ceza Hukukunda Suç Örgütü ve Uygulaması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Soyaslan, D. (2022). Ceza Hukuku Genel Hükümler